به گزارش ثریا روز گذشته، سه شنبه ۲۶ فروردین ماه، گفتوگوی انتقادی با رسول جعفریان پیرامون دیدگاههایش در زمینه «علوم جدید، طب سنتی، خرافهگرایی و …» به صورت پخش زنده از اینستاگرام انجام شد. این گفتوگو به همت انجمن اندیشه و قلم با وی صورت گرفت.
رسول جعفریان در ابتدای سخنانش در مورد اینکه انقلاب علمی توسط مسلمانان رخ نداده و مسلمانان در تولید علم نقشی نداشتهاند، گفت: درست است که دانشمندان اسلامی زحمت کشیدند و سرمایههایی بر علم حاضر افزودند. کسی هم تردید ندارد که تلاش آنها بیاندازه بوده، اما باید در نظر داشت که ماهیت علم، تعاریف مختلفی دارد. یکی از تعاریف آن، این است که علم عبارت است از سازوارهای که به پرسشهای علمی پاسخ میدهد. چیزی که دنیای اسلامی با آن مواجه شد، پارادایم علم یونانی است که سپس مسلمانان به آن مسائلی افزودند. مانند آن است که کسی «عروة الوثقی» را مینویسد و بعد حاشیههایی در آن نوشته میشود. بنابراین دانش مسلمانی، دانش یونانی است که مسلمانان چیزهایی به آن افزودند، در عین حال که چارچوب علم یونانی را هم به هم نزدند. نکتهای که من بر آن تأکید دارم، این است که انقلاب علمی توسط مسلمانان رخ نداده، بلکه انقلاب علمی در قرن ۱۵ و ۱۶ رخ داده و مسلمانان انقلابی در تفکر یونانی ایجاد نکردهاند.
وی افزود: امروزه حتی ژاپن، سنگاپور و … هم که در محور علم غربی کار میکنند، باز بر اساس علم غرب عمل میکنند، ولی انقلابی در آنها رخ نمیدهد. اینکه میگویند در قرن ۱۵ تفکر انقلاب علمی بنا شد، به این معناست که مبانی تازهای به وجود آمد و در ارکان سازوارهای که تعریف کردم، خلل وارد شد البته در این میان، افرادی مثل فارابی تلاش کردند تا یونانیمآبی را با اسلام آشتی دهند. حتی در کتب جغرافیای ما هم انقلاب علمی رخ نداده و مشاهده میکنید که دنیای تاریخ طبری هم دنیای یونانی است.
این استاد تاریخ در ادامه به بحث درباره طب سنتی پرداخت و به سؤالی که از وی در خصوص این شده بود که نگاه غیرواقعبینانه به طب سنتی دارد، پاسخ داد و گفت: ورود من به این بحث از جهت بحث تاریخ طبی نبود، بلکه چون حرفه من تاریخ و تاریخ علم است، به آن پرداختم. طب سنتی، طب روایات است که دادههای آن بر اساس طب قدیم و مبتنی بر نوعی جهانشناسی ارسطویی است، اما باید توجه داشته باشیم که دانش در آزمایشگاه است. مثالی برای روشن شدن بحث میزنم. ما صدها کتاب قدیمی درباره تقویت قوه جنسی داریم که در آن هزاران علوفه و گیاه برای این امر تجویز میشود، اما امروز میبینیم که تمام آن رسالهها باطل است، چون بر اساس مبانی قدیم است. ممکن است در این میان یک چیزهایی درست دربیاید، اما ربطی به هم ندارند. ما در طب جدید هم از طب گیاهی استفاده میکنیم، اما به گونهای که آن توصیه را به آزمایشگاه میبریم و سپس اگر درست از کار درآمد، آن را توصیه میکنیم. بنابراین پیشرفت علم جدید را نباید انکار کرد و با طب سنتی مقایسه کنیم. ما میدانیم که علم شیمی پیشرفت کرده و آثارش را هم دیدهایم. این روزها زیاد میشنویم که میگویند عنبرنسارا برای کرونا خوب است. حرفی درباره آن نیست، ولی باید اول آن را آزمایشگاه ببریم و اگر درست بود و نظام پزشکی آن را تأیید کرد، ما هم میتوانیم آن را توصیه کنیم. حرف من این است کسانی که با طب جدید موضع دارند، بگویند که چه بدیلی برای آن دارند. درست است که داروهای گیاهی از داروهای شیمیایی بهتر است، ولی وقتی علم پیشرفت کرده، این حرفها راه به جایی نمیبرد. منظور من هم از علم، نظام دانشگاهی جدید است و البته از علم هم مثل هر چیز دیگری سوءاستفاده میشود.
در ادامه این گفتوگو، مصاحبهکننده از جعفریان پرسید یکی از انتقاداتی که به شما وارد است، آن است که شما همواره به مباحث نگاه انتقادی دارید، ولی راهحلی ارائه نمیکنید. در این باره توضیح دهید.
وی در پاسخ به این سوال گفت: به عقیده من وقتی یک چیزی اشتباه است، لازم است که منشأ آن اشتباه درک شود، ضمن اینکه نگاه من به میراث قدیم، نگاه انتقادی است و لزومی ندارد که من راهحل بدهم. به عقیده من، اگر ما اشتباه یکدیگر را بگوییم، نصف راه را رفتهایم. ارائه راهحل، یک مشارکت جمعی است که احتیاج به زمان و افراد زیادی دارد. ما همین که بتوانیم خطاها را نشان دهیم، کار بسیار مهمی انجام دادهایم. متأسفانه ما در جامعه تفکر علمی نداریم و حرفهایمان، مبنای علمی ندارد. تکرار مکررات که علم نیست. از نظر من، ما اگر منشأ اشتباهات یکدیگر را بگوییم، یعنی مردم را هوشیار کردهایم.
این پژوهشگر تاریخ در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه وی از علوم تجربی در حد امر قدسی دفاع میکند، تصریح کرد: برای پاسخ به این سوال لازم است مقدمهای را بگویم. ایران از دوره قدیم دانشی داشت که این دانش تا دوره صفویه و قاجار که ما با غرب آشنا شویم، وجود داشت، اما پس از این دوره، کسانی که دانشهای جدید را از غرب آوردند، اتریشیها، فرانسویها و … بودند که ما شروع کردیم به یاد گرفتن از غربیها. از همان زمان جناح سنتی و قدیمی شروع به مخالفت کرد و اشکالاتی پیش آمد و همان جناح نامبرده، افرادی که مشغول یاد گرفتن علم شدند را مروج فرهنگ غرب دانستند. من فقط از علم تجربی دفاع میکنم، اما توجه داشته باشید که دانش را نباید وارد بحثهای حاشیهای کرد و احساسات دینی را با آن خلط نمود. علوم تجربی راه خودش را پیش میبرد و پیشرفت میکند، ما باید آن را دنبال کنیم ولی به دنبال حاشیه نباشیم. اینکه از علم استفاده غیردینی هم میشود، ربطی به علم تجربی ندارد. بنده فقط مدافع اصل علم هستم که ربطی به فرنگیمآبی و غربگرایی ندارد. این موضوع هم همیشه وجود داشته که هر وقت کسی سراغ کار علمی رفته، آن را متهم به غربگرایی کردهاند. ما امروز ضرورت علم تجربی را فهمیدهایم و میدانیم که اگر این علم را نداشتیم، شکست میخوردیم. اینکه به علم جدید لقبهایی مثل علم غربی، علم سکولار و… بدهیم، اشتباه است.
این استاد تاریخ در ادامه به سوال دیگری مبنی بر منبرهای برخی از روحانیون که ویدئوهایی اخیراً از آنها در فضای مجازی منتشر شده، گفت: به نظر من، منبریهای ما احتیاج به آموزش حوزوی دارند و لازم است که به آنها تأکید شود که علم برای ما مهم است و باید اخلاقیات را رعایت کنند. نه اینکه فقط برای جذب عوام حرف بزنند. به نظر من، روحانیون ما باید در روشهای ارتباط با مردم بازبینی کنند.
در ادامه این بحث و گفتوگو، مصاحبهکننده از جعفریان پرسید «به عقیده شما علم به دور از ایدئولوژی است؟»
این استاد تاریخ پاسخ داد: منظور من از علم، علوم پایهای است که از آن در بخشهای دیگر استفاده میشود و اساس این علوم پایه، ایدئولوژیک نیست، مؤمن و کافر هم ندارد و بشر همیشه به دنبال آن بوده است، بنابراین ما به یک محدودهای از علم که علم پایه است، مطلقاً نمیتوانیم عنوان «ایدئولوژیک» بچسبانیم. از خیلی قدیم، علوم طبیعی به فلسفه و علوم دین نزدیک شد. به طور مثال عدهای میخواستند از مباحث طبیعت، مباحث مربوط به خداوند را دربیاورند و نظریاتی هم ارائه میدادند یا مثلاً عدهای قصد داشتند از مباحث علم فیزیک، مباحث مربوط به خداباوری یا خداناباوری دربیاورند، ولی اینها هیچکدام ارتباطی به اصل علم یا همان علوم پایه ندارد، بلکه حاشیه علم است. مثلاً یکی از کارهایی که متکلمین ما استفاده کردهاند و ما را زمین زدند، این بود که میخواستند طبیعیات را به خدا و دین وصل کنند. حالا علاوه بر علم پایه و حاشیههای آن، ما چیز دیگری داریم با عنوان «تکنولوژی» که آن هم علم نیست، بلکه چیزی است که پایههای علمی دارد به علاوه ارزشها و آداب و رسوم یک ملت. این را هم نباید با علم ترکیب کرد چون بخشی از آن، عقاید و ارزشهای ما را تشکیل میدهد. مضاف بر سه موردی که گفتم، ما علمی داریم به عنوان «علوم انسانی اجتماعی» که عبارت است از چیزی که علم خالص است به علاوه آنچه بر ساخته جامعه بشری است. این علم یکسری مبانی دارد که ما باید ببینیم تا کجا رئالیستی است و دادههای آن، محصول چه هستند. با وجود همه این تعاریف، شاهد خواهیم بود که علم همواره تلاش و تکاپو کرده است و البته علم هیچ وقت هم ادعای کامل بودن نداشته است.
وی در پایان گفت: این روزها زیاد شنیدهام که خیلیها گفتهاند کرونا پنبه علم را زده در حالیکه اینطور نیست و کرونا پنبه علم را نزده است. اینکه ما بگوییم فلان کشور نتوانست واکسن کرونا را تولید کند و از این مسئله خوشحال باشیم و بگوییم «دیدید فلان کار را نکردند»، ضربه زدن به علم است. اینکه ما به دلیل غربگرایی، علم را بکوبیم، به نوعی ظلم کردن به علم است. غربزدگی، ضد دین و ضد خدا بودن، ربطی به علم ندارد. متأسفانه به بنده هم همیشه اتهام غربزدگی زده شده است، اما مسئله آن است که در کشور ما با وجود آنکه رهبری این همه به تولید علم تأکید دارند، اما میبینیم که بدنه جامعه ما همچنان ضدعلم است و زمانبر است که این مسئله اصلاح شود.
منبع: خبرگزاری مهر
اعطای جایزه البرز دانشآموزی در آبان ماه
جهاد دانشگاهی دو هزار میلیارد تومان دانش تولید کرده است
برگزاری آزمون کارشناسی ارشد علوم پزشکی؛ ۱۰ و ۱۱ خرداد
دانشجویان دانشگاه کمبریج هم به جمع معترضان ضد رژیم صهیونیستی پیوستند
دانشگاه آزاداسلامی در همه استانها پروژه مسکن دارد
نتایج آزمون EPT اردیبهشت دانشگاه آزاد اعلام شد
نخستین نشریه نمایه شده ایران در مطالعات مدیریت معرفی شد
ضرورت شناسایی و تعریف فناوری نرم حلال
بورسیه دانشجویان اخراج شده از دانشگاههای آمریکا
انتشارات موزه انقلاب با ۴۷ اثر چاپ اولی به نمایشگاه کتاب میآید
افشای رازهای دوبلین در نمایشگاه کتاب تهران
خواسته اصلی دانشجویان آمریکایی و اروپایی، همبستگی با ملت فلسطین است
عدم استفاده بهینه از منابع موجب کاهش بهرهوری در دانشگاهها میشود
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروی شیک خارجی که نوه پژو ۴۰۵ است+عکس
برگزاری آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی؛ ۱۷ خردادماه
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
دانشگاه تربیت مدرس در میان برترین دانشگاههای ایران در نظام رتبهبندی سکیمگو
تشکیل کارگروهی در وزارت آموزش و پرورش برای عملیاتی کردن فرامین رهبری
شبهات دانشآموزان زیاد اما عمق کمی دارد/ برنامهریزی برای اوقات فراغت تابستان دانشآموزان
نمایشگاه کتاب تهران متعلق به جریان فرهنگ و ادب کشور است
رمان تو خواب میکاییل هستی رونمایی میشود
برگزاری مسابقه رباتیک ورزشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
رشتههای پزشکی براساس نیاز کشور و تعداد داوطلبین ساماندهی میشود
کمبود یک هزار عضو هیات علمی در دانشگاه فنی و حرفه ای
اجرای شیوهنامه نظام استاد شاگردی در دانشگاه آزاد اسلامی
جدول زمانبندی نقل و انتقال دانشجویان پزشکی/ آخرین مهلت ثبت نام
برای اولین بار در ایران آزمون بورسیه باهچه شهیر برگزار می شود
آگهی/ خرید بهترین تشک طبی
آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی ۱۷ خردادماه برگزار میشود
شیوه نامه افزایش حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد تشریح شد
۲۴۰ رشته محل دانشگاه آزاد در واحدهای بزرگ ادغام شد
شخصیت قصههای ایرانی بر روی پوستر نمایشگاه کتاب
شرایط دریافت وام دانشجویی چیست؟
افزایش حضور دانشگاههای ایرانی در رتبهبندی آسیایی تایمز ۲۰۲۴
کمبود ۷۰ هزار نیروی پرورشی و مشاور در مدارس
دولت سیزدهم مجدانه بهدنبال ارتقای منزلت و معیشت معلمان است
علوم پایه نیازمند بودجه مناسب است/باید تصمیمات بزرگ گرفته شود
شورای راهبردی دانشکده علوم خانواده درمسیر شکلگیری/برخی شخصیتهای حقوقی عضویت را نپذیرفتند
جذب سرباز امریه در سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
استقبال کم فرهنگیان از طرح بکارگیری دوباره بازنشستگان/ نرخ حقالتدریسها، علت عدم استقبال
حضور گروههای مردمی در فعالیتهای پرورشی
رایگان بودن مدارس سمپاد برای دانشآموزان ۴ دهک اول/ والدین تخلفات را اطلاع دهند
سرکوب دانشجویان آمریکایی حامی فلسطین با لابی رژیم صهیونیستی صورت میگیرد
نشریات دانشجویی روایتگر جنبشهای دانشجویی در حمایت از غزه باشند
پیام تسلیت رییس دانشگاه تهران در پی درگذشت دانشجوی نخبه
در نشست هماندیشی وزرای ادوار وزارت علوم چه گذشت؟
کسب چهار افتخار علمی بینالمللی توسط عضو پیوسته فرهنگستان علوم
ضرورت مشارکت ذینفعان حوزه علوم انسانی در تدوین سیاستها
ماده واحده «اصلاح ماده 4 آییننامه شورای تخصصی حوزوی»
صدور مجوز اجرای ۲۴دوره کوتاه مدت اشتغالمحور در دانشگاه علمی کاربردی
انتشار کلید اولیه پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
در چهلوششمین دوره مسابقه ریاضی دانشجویی در سطح کشوری، ۴ دانشجوی دانشگاه کاشان حضور یافتند و از این میان، ۲ نفر موفق به کسب مدال شدند.
درِ دانشگاههای ایران به روی دانشجویان معترض آمریکایی باز شد
موافقت دولت با راهاندازی دانشگاه فرهنگیان در گلپایگان
بیرون کردن دانشجویان فرانسوی توسط پلیس پاریس
مقایسه صحنه اعتراضات دانشجویی در ایران و آمریکا
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
اعلام نتایج اولیه آزمون دستیاری پزشکی در نیمه دوم خرداد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکدههای پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.